PROGRAM WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNY
SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. POWSTAŃCÓW WLKP. 1918/19
W ZDZIECHOWIE
Geneza powstania Programu Wychowawczo-Profilaktycznego
W trosce o wszechstronny rozwój osobowy ucznia oraz w trosce o to, by znajdował w rodzinie i szkole środowisko rozwoju osobowego w wymiarze intelektualnym, społecznym, duchowym, moralnym, estetycznym oraz zdrowotnym – opracowaliśmy program wychowawczo-profilaktyczny szkoły. Pragniemy, aby dziecko rozwijało w sobie dociekliwość poznawczą poszukując prawdy, dobra, piękna w świecie, by zyskało przekonanie o życiowej użyteczności edukacji szkolnej. Ważne jest to, by uczyło się szacunku dla dobra wspólnego oraz przygotowywało się do życia w rodzinie, społeczności lokalnej i państwie, w duchu dziedzictwa kulturowego i kształtowania postaw patriotyzmu. Powstały program wychowawczo-profilaktyczny szkoły ma wspierać nauczycieli, rodziców i dzieci w osiągnięciu postawionych celów.
Podstawy prawne :
· Konstytucja RP, art. 48 ust1, art. 53 ust.3, art. 72 ust.1 ( Dz.U. 1997r. Nr 78, pozycja 483 z późniejszymi zmianami);
· Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59) – art. 10 ust. 1 pkt 5, art. 26 ust. , art. 78, art.84 ust.2 pkt.1 i ust. 3, art. 98-99.
· Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, artykuły: 1, 4, 5, 22, 34a, 40 ( Dz.U. z 2004r. Nr 256, pozycja 2572 z późniejszymi zmianami);
· Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela, art. 6 (Dz.U. z 2007r. 247, pozycja 1821 z późniejszymi zmianami); · Konwencja Praw Dziecka z dnia 20 listopada 1989 roku, ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991 roku;
· Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lipca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.
· Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii
· Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii
· Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia .9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
Misja szkoły
- uczy szacunku dla prawdy, samodzielności
- stwarza możliwości podejmowania samodzielnych decyzji na miarę wieku dziecka
- jest miejscem harmonijnego rozwoju dziecka
- szanuje godność uczniów, rodziców, nauczycieli
- kształci umiejętność zrozumienia innych i porozumiewania się z nimi
- wspomaga rodzinę w wychowaniu
- pielęgnuje tradycje narodu i państwa polskiego
Wartości, na których zbudowany jest program wychowawczo-profilaktyczny:
Katalog wartości powstał w oparciu o konsultacje ze wszystkimi podmiotami szkoły: nauczycielami, uczniami oraz rodzicami. Są to:
- poszanowanie godności człowieka,
- uczciwość i rzetelność,
- odpowiedzialność,
- szacunek dla środowiska naturalnego, w którym żyje człowiek,
- poszanowanie tradycji i kultury narodowej, miłości ojczyzny,
- tolerancja i otwartość na kulturę innych krajów,
- przestrzeganie prawa,
- chęć niesienia pomocy, życzliwość względem drugiego człowieka.
Wnioski z diagnozy sytuacji wychowawczej w szkole:
Wnioski z przeprowadzonej diagnozy z nauczycielami:
– Wszyscy nauczyciele deklarują , że realizują Program Wychowawczo – Profilaktyczny
– W ocenie prawie wszystkich nauczycieli (jedna osoba uważa inaczej) tematyka lekcji
wychowawczych i profilaktycznych przyczyniają się do poprawy funkcjonowania
uczniów
– W ocenie nauczycieli uczniowie chętnie zwracają się do nauczycieli
– Realizacja Programu w opinii nauczycieli wspomaga rozwój uczniów
– Zdaniem nauczycieli szkoła zauważa problemy uczniów.
Wnioski z przeprowadzonej diagnozy z rodzicami:
– Zdaniem większości rodziców szkoła uczy patriotyzmu, postaw obywatelskich,
przywiązania do regionu i zapobiega uzależnieniom
– Ponad 70% rodziców uważa, że szkoła uczy zdrowego stylu życia i przeciwdziała agresji
– Zdaniem połowy rodziców Program Wychowawczo –Profilaktyczny jest zgodny z
Powszechnie uznanymi wartościami
– Ponad połowa rodziców uważa, że szkoła wspiera rozwój uczniów
– Niespełna połowa rodziców sądzi, że szkoła zauważa problemy uczniów
– Mniej niż połowa rodziców sądzi, że uczniowie chętnie zwracają się z problemami do
nauczycieli.
Wnioski z przeprowadzonej diagnozy z uczniami:
– Uczniowie w naszej szkole czują się bezpiecznie
– W klasach dobrze i bardzo dobrze czuje się ok. 60% uczniów
– Prawie 40% uczniów ocenia swoje kontakty z nauczycielami bardzo dobrze
– Ok. 80% uczniów doświadczyło przynajmniej jednej z poniższych sytuacji:
* wulgaryzmy – prawie połowa badanych
* dyskryminacja, poniżanie, obrażanie – ok. 35%
* agresja i przemoc – 11%
* spożywanie alkoholu, palenie papierosów, a nawet zażywanie narkotyków
(3 osoby wskazały, że proponowano im narkotyki i skorzystały z tej propozycji)
– Ok. 13% uczniów doświadczyło przemocy w internecie
– Ponad połowa uczniów potwierdza, że w szkole prowadzone są działania
działające niewłaściwym zachowaniom wśród uczniów
– W sytuacji zagrożenia uczniowie zwróciliby się do rodziców, wychowawców oraz
pedagoga szkolnego
– W ocenie połowy badanych uczniów największym problemem w ich klasie jest
brak motywacji do nauki oraz dominowanie w klasie jednego lub kilku uczniów,
(nieprzyjazne relacje w klasie wskazuje 20% badanych)
– Samopoczucie badanych uczniów w szkole:
* 60% czuje się dobrze
*ok. 10% wskazuje nadmierny krytycyzm, pesymistyczne myśli i smutek
* 2 osoby wykazały zaburzenia żywienia
* kilkoro uczniów (7) miało problemy i dokonało samookaleczeń.
Rekomendacje
Należy zintensyfikować działania w następujących obszarach:
– motywacja do nauki
– kultura osobista (wulgaryzmy, język) i przestrzeganie netykiety (internet)
– relacje z rówieśnikami, kompetencje społeczne uczniów, integracja zespołów
klasowych
– profilaktyka uzależnień
– cyberprzemoc
– stres i depresje wśród uczniów
– agresja wśród uczniów ( indywidualne przypadki)
– szkoła powinna promować podejmowane działania wychowawczo – profilaktyczne
wśród rodziców(którzy czasami nie mają świadomości , że takie działania są prowadzone
w szkole)
– zintensyfikować działania oparte na współpracy z rodzicami i rozwiązywania problemów
wychowawczych
Analiza potrzeb, oczekiwań oraz aktualnej sytuacji pozwoliła nam na sformułowanie celów wychowawczych szkoły.
Cele ogólne programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły:
Celem głównym programu wychowawczo-profilaktycznego Szkoły Podstawowej w Zdziechowie jest wychowanie młodego człowieka rozumiane jako jego „wspieranie w rozwoju , w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej, które powinno być wzmacniane i uzupełniane przez działania z zakresu profilaktyki dzieci i młodzieży”.
Do celów ogólnych należy także zwiększenie skuteczności działań wychowawczych, edukacyjnych, informacyjnych i profilaktycznych wśród uczniów, ich rodziców (opiekunów) oraz nauczycieli i pracowników szkoły na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkole.
Cele szczegółowe programu w różnych obszarach działań
a) rozwój emocjonalny ucznia – kształtowanie umiejętności akceptacji samego siebie,znajomości swoich słabych i mocnych stron – pomoc w określaniu i wyrażaniu uczuć,
kształtowanie odpowiedzialności za własne reakcje – kształtowanie postaw asertywnych, empatycznych i altruistycznych – pomoc w radzeniu sobie ze stresem, – zdobywanie wiedzy i umiejętności pozwalających na redukcję napięć psychicznych. – promowanie postawy wzajemnej przyjaźni, poczucia więzi, zaufania. Podkreślanie wpływu tej postawy na rozwój psychiki człowieka.
b) rozwój intelektualny ucznia – budzenie ciekawości poznawczej i rozwijanie umiejętności twórczego i krytycznego myślenia – doskonalenie umiejętności korzystania ze źródeł informacji – kształtowanie kreatywności i otwartości na wiedzę
c) rozwój społeczny ucznia – kształtowanie umiejętności komunikowania się i funkcjonowania w grupie oraz poczucia odpowiedzialności za wykonywanie zadań. – kształtowanie postaw opartych ona tolerancji wobec odmienności, uświadamianie zagrożeń wynikających z braku tolerancji – aktywizacja do działań w środowisku szkolnym i pozaszkolnym – kształcenie samorządności, poznawanie struktur samorządowych – kształtowanie postawy patriotycznej, wpajanie szacunku dla tradycji narodowej oraz kultury zachowania wobec symboli państwowych – kształtowanie więzi ze środowiskiem lokalnym – zachęcanie do udziału w wolontariacie
d) rozwój zdrowotny ucznia – kształtowanie właściwych nawyków higienicznych, dbałości o zdrowy i aktywny styl życia – uświadamianie głównych zagrożeń utraty zdrowia (profilaktyka uzależnień, profilaktyka chorób nowotworowych, anoreksja, bulimia, zapobieganie depresji, itd.)
e) Kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły, m.in. przez: – Kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, a także nauczycieli, rodziców i uczniów, – Zwiększanie świadomości uczniów na temat powstawania, funkcjonowania, przejawów i skutków dyskryminacji oraz narzędzi ich zwalczania, – Integrowanie środowiska szkoły, w tym uczniów z niepełnosprawnościami, , – Wzmacnianie wśród uczniów więzi ze szkołą oraz poczucia tożsamości lokalnej – Rozwijanie kompetencji wychowawczych nauczycieli i rodziców, , – Współpraca z instytucjami wspierającymi działania szkoły z zakresu profilaktyki i bezpieczeństwa: policją, prokuraturą, poradnią psychologiczno- pedagogiczną, Sanepidem, pełnomocnikiem GOPS w Gnieźnie, .
f) Zapobieganie zagrożeniom i sytuacjom problemowym, m.in. przez: – Działania uprzedzające mające na celu przeciwdziałanie pojawianiu się zachowań ryzykownych związanych z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych przez uczniów, – Profilaktykę agresji i przemocy, w tym cyberprzemocy – Profilaktykę uzależnień od gier komputerowych, Internetu, hazardu, – Kształtowanie umiejętności uczniów w zakresie prawidłowego funkcjonowania w środowisku internetowym, – Rozwiązywanie kryzysów rozwojowych i życiowych uczniów, m.in. związanych z wyjazdami rodziców za granicę w celach zarobkowych, a także przemocą w rodzinie, – rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych, społecznych i życiowych wśród uczniów (samokontrola, radzenie sobie ze stresem)
g) przygotowanie do życia w rodzinie – zapoznanie z zasadami funkcjonowania rodziny, uświadamianie zalet wynikających z istnienia rodziny oraz zadań stojących przed rodziną i odpowiedzialności wszystkich członków za jej zdrowe funkcjonowanie.
h) doradztwo zawodowe – pomoc w samopoznaniu: umiejętności, system wartości, predyspozycje i zainteresowania zawodowe. – trendy na rynku pracy: nowe i zanikające zawody, planowanie kariery, mobilność zawodowa, podejmowanie decyzji w związku z wyborem szkoły.
Procedury osiągania celów
- Rozpoznawanie środowiska rodzinnego, diagnozowanie potrzeb.
- Wzajemne poznawanie się uczniów poprzez zabawy i prace plastyczne.
- Stwarzanie sytuacji wychowawczych integrujących zespoły klasowe.
- Inicjatywy i działania uczniów w samorządzie szkolnym.
- Przygotowanie dzieci do świadomego uczestnictwa w akcie pasowania na ucznia.
- Utworzenie grup zadaniowych, dyżury na korytarzach szkolnych.
- Zapoznanie uczniów z regulaminem szkolnym i regulaminem świetlicy szkolnej.
- Organizowanie i udział w imprezach kulturalnych.
- Korzystanie z biblioteki szkolnej.
- Zachowanie się w środkach komunikacji i instytucjach publicznych.
- Wycieczki krajoznawczo – turystyczne.
- Umożliwienie uczniom samooceny i oceny przez grupę rówieśników.
- Troskliwy stosunek do pamiątek kultury i sztuki, twórczości, symboli narodowych, zainteresowanie uczniów zachodzącymi w świecie przemianami, uczestniczenie w uroczystościach związanych z zachowaniem tradycji.
Elementy programu wychowawczo-profilaktycznego
| lp. | Cele | zadania | przykładowe formy |
| 1. | Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej wśród uczniów, nauczycieli i rodziców | *zainteresowania uczniów, rodziców sprawami zdrowia *przekazywanie rzetelnej wiedzy o różnych zagrożeniach *pogłębienie wiedzy na temat uzależnień oraz możliwości zapobiegania im(narkotyki, dopalacze) *rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów związanych z okresem dojrzewania i dorastania *zwiększenie rozwoju intelektualnego i emocjonalnego uczniów *dostarczanie wiedzy o konsekwencjach negatywnych zachowań t.j. używanie tytoniu, alkoholu, narkotyków, dopalaczy, uzależnienie od telefonu i komputera | *prelekcje dla rodziców *rozmowy wychowawców i pedagoga z uczniami *rozpowszechnienie ulotek, plakatów, rozmowy z pedagogiem *spotkania z higienistką szkolną *spotkania ze specjalistami- profilaktykami *oferta propozycji spędzania czasu wolnego |
| 2. | Właściwy stosunek oraz motywacja do nauki | *motywowanie jak największej ilości uczniów do kontynuowania nauki *wyrabianie umiejętności autoprezentacji *zaciekawienie ucznia treściami przekazywanymi na lekcjach *dostarczanie uczniom satysfakcji z uzyskanych efektów swojej pracy *wzrost ambicji własnych ucznia *współdziałanie szkoły z rodziną dziecka | *wskazanie i umożliwianie różnych społecznie akceptowanych sposobów postępowania, dróg dochodzenia do wiedzy i umiejętności *nauka technik uczenia się, *uatrakcyjnianie procesu nauczania, stosowanie metod aktywizujących *wskazanie potrzeby stawiania sobie celów i planowania pracy *ocenianie za różne formy aktywności *stwarzanie uczniom możliwości udziału w różnorodnych konkursach przy pomocy i wsparciu nauczyciela |
| 3. | Kształtowanie postaw prospołecznych | *tworzenie warunków sprzyjających wzmacnianiu poczucia własnej wartości, *udzielania wsparcia w trudnych sytuacjach *rozbudzanie potrzeby działania na rzecz tworzenia przyjaznego środowiska życia *rygorystyczne przestrzeganie regulaminów szkolnych *rozwijanie współpracy z rodzicami i wspólne rozwiązywanie problemów wychowawczych, współdziałanie ze społecznością lokalną,oraz instytucjami współpracującymi ze szkołą *budowanie postawy wzajemnej życzliwości, szacunku i tolerancji | *godziny wychowawcze *aktywne metody nauczania wymagające pracy w grupie *regulaminy szkolne i klasowe *warsztaty i lekcje na temat asertywności *działalność szkolnego wolontariatu |
| 4. | Podnoszenie poziomu kultury osobistej | *kształtowanie nawyków kulturalnego zachowania *uwrażliwianie rodziców na kształtowanie u dzieci nawyków właściwego zachowania *kształtowanie szacunku do drugiego człowieka *zwrócenie uwagi na poszanowanie cudzej własności | *zwracanie uwagi na kulturalną formę wypowiedzi *prowadzenie lekcji wychowawczych na temat kulturalnego zachowania oraz na temat praw dziecka. *udział uczniów w przedstawieniach teatralnych wartościujących pozytywne wzorce zachowań *kultura języka ( brak wulgaryzmów) * przestrzeganie zasad NETYKIETY |
| 5. | Kształtowanie zdrowego i aktywnego stylu życia ; zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa w związku z pandemią koronawirusa Ochrona szkoły przed rozprzestrzenianiem się COVID-19 | *Wyrabianie nawyków higienicznego i zdrowego sposobu życia *eliminowanie stresu i zachowań depresyjnych wśród uczniów *przestrzeganie regulaminów i procedur funkcjonowania szkoły w czasie pandemii *Opracowanie procedur bezpieczeństwa na podstawie wytycznych MEN, MZ i GIS. *Zapobieganie i przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym dzieci i młodzieży spowodowanym zdalnym nauczaniem w okresie pandemii koronawirusa. | *spotkania z higienistką szkolną, pedagogiem, godziny wychowawcze *realizacja programów prozdrowotnych *spotkania z psychologiem z PPP *wsparcie ze strony pedagoga szkolnego dla uczniów i rodziców w celu przeciwdziałania i rozprzestrzeniania się epidemii koronawirusa. Codzienny dyżur dla rodzica oraz dyżur dla uczniów- raz w tygodniu. |
| 6. | Eliminacja zachowań agresywnych i przemocy w szkole | *ograniczenia zjawiska agresji wśród uczniów *poprawa bezpieczeństwa uczniów *budowanie właściwych relacji uczeń-uczeń, uczeń –n-l, uczeń –rodzic *budzenie wrażliwości uczniów *zapoznanie uczniów z konsekwencjami karnymi wobec zachowań agresywnych *świadomy i odpowiedzialny wybór ofert medialnych *wdrożenie do ponoszenia konsekwencji za własne czyny | *indywidualne porady udzielane przez wychowawców *wykorzystywanie metod dramy *spotkania uczniów z policją *lekcje wychowawcze na temat negatywnych i pozytywnych oddziaływań mediów *konkurs na hasło lub plakat zapobiegający przemocy *wykorzystywanie różnorodnych metod i technik negatywnych i pozytywnych przykładów zachowań *organizacja zajęć przeciwdziałania cyberprzemocy * integracja zespołów klasowych |
| 7. | Organizowanie pomocy psychologiczno- pedagogicznej w szkole | *organizowanie wszechstronnej pomocy dla uczniów, którym mniejsze możliwości intelektualne lub trudne warunki bytowe i rodzinne nie pozwalają osiągnąć zadawalających wyników w nauce *praca z uczniem zdolnym oraz uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i wychowawczymi *korzystanie z pomocy specjalistów *współpraca z rodzicami | * dostosowanie wymogów do poziomu i możliwości dziecka *wskazanie i stosowanie metod ułatwiających uczenie się *organizacja zajęć dodatkowych, specjalistycznych i wyrównawczych *praca z uczniem zdolnym, * organizacja zespołów specjalistów ( ewaluacje półroczne i końcoworoczne) * dostosowanie wymogów do poziomu i możliwości dziecka * korzystanie z pomocy specjalistów-pedagoga, logopedy, terapeuty *współpraca z PPP *organizacja zespołów wyrównawczych * rozmowy indywidualne z wychowawcami, uczniami, rodzicami dotyczące trudnej sytuacji dziecka |
| 8. | Kształtowanie umiejętności właściwego wykorzystania czasu wolnego | *stwarzanie okazji do działań pozalekcyjnych rozwijających możliwości i zainteresowań ucznia | *inicjowanie i organizowanie zajęć związanych z zainteresowaniami uczniów *zajęcia dodatkowe z przedmiotów szkolnych *rozwijanie różnych form aktywności: sportowej, artystycznej, społecznej |
| 9. | Organizowanie doradztwa zawodowego | *realizacja programu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego | * zajęcia z wychowawcą w ramach doradztwa zawodowego * spotkania dla uczniów i rodziców ze specjalistami z Centrum Kształcenia Praktycznego |
5. Sytuacje kryzysowe
- Uczeń pod wpływem alkoholu lub odurzony narkotykami
- Znalezienie u ucznia substancji psychoaktywnej i odurzającej
- Podejrzenie posiadania przez ucznia substancji psychoaktywnej i odurzającej
- Przypadek próby samobójczej, samookaleczenia ucznia
Procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych
- Powiadomienie wychowawcy klasy, dyrekcję szkoły, pedagoga szkolnego
- Odizolowanie ucznia od reszty klasy, stworzenie warunków nie zagrażających jego życiu i zdrowiu
- Zabezpieczenie substancji psychoaktywnej
- W przypadku podejrzenia posiadania substancji odurzającej dokonuje się przeszukania w obecności dyrektora , rodziców ucznia oraz policji
- Wezwanie pomocy medycznej w celu udzielenia pomocy
- Zawiadomienie rodziców ucznia oraz policji
- W przypadku próby samobójczej- przeprowadzenie ucznia w bezpieczne miejsce i wezwanie odpowiednich służb
- Powtarzające się wyżej wymienione zdarzenia będą skutkować powiadomieniem sądu rodzinnego
Uczestnicy programu
- Uczniowie Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wlkp.1918/19 w Zdziechowie
- Nauczyciele
- Rodzice
- Społeczność lokalna
7. Współdziałanie
- Rodzice
- Policja
- Samorząd lokalny
- Poradnia Psychologiczna Pedagogiczna
- Straż Pożarna
8. Obszary Działania
- Zajęcia lekcyjne
- Świetlica szkolna
- Świetlica środowiskowa
- Samorząd uczniowski
- Planowe zajęcia pozalekcyjne
- Imprezy i uroczystości szkolne.
Spodziewane efekty pracy wychowawczo- profilaktycznej
Usytuowanie dziecka w centrum działalności szkolnej, integralność wychowania z wiedzą i kreowaniem umiejętności, spójność działań wychowawczych pomiędzy szkołą, rodziną i innymi instytucjami oraz oparcie wychowania na wartościach ogólnoludzkich pozwoli na:
- Wszechstronny rozwój osobowy uczniów, osiąganie zamierzonych celów
- Rozwinięcie u dzieci dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie rozwiązań.
- Wykształcenie u uczniów świadomości potrzeby edukacji.
- Otwarcie dzieci i młodzieży na życie we współczesnym świecie
- Wykształcenie umiejętności słuchania innych, szanowania ich poglądów, otwartości w stosunku do innych osób, umiejętności wyrażania własnych potrzeb, tolerancji i akceptowania potrzeb innych.
- Przygotowanie do współdziałania z innymi, pełnienia różnych ról w grupie oraz przejmowania związanej z tym odpowiedzialności.
Ewaluacja szkolnego programu wychowawczo- profilaktycznego
Program wychowawczo – profilaktyczny realizowany jest przy współpracy z organizacjami i instytucjami wspomagającymi dzieci i rodzinę. Program poddany będzie monitorowaniu i w razie potrzeb zostanie zmodyfikowany. Wyniki ewaluacji będą wskazówkami do pracy w kolejnych latach.